Pomoc społeczna i zasady je przyznawania
Zasady przyznawania świadczeń z pomocy społecznej reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2023 r. poz.901 z późn. zm.) oraz przepisy szczególne.
I. Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
- osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175, z późn. zmianami), zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczpospolitej Polskiej statusu uchodźcy
- obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt
II. Zasady udzielania pomocy społecznej
Procedura związana z przyznaniem/odmową przyznania pomocy:
- Świadczenia pomocy społecznej udzielane są
- na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego, innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego
- z urzędu (tzn. bez wniosku), ale za zgodą osoby zainteresowanej
- Wpływ wniosku o pomoc rozpoczyna postępowanie administracyjne – w ciągu miesiąca zostanie wydana decyzja administracyjna przyznająca lub odmawiająca przyznania pomocy o jaką ubiega się Wnioskodawca. W uzasadnionych przypadkach może się zdarzyć, że termin załatwienia sprawy zostanie przedłużony do 2 miesięcy – Wnioskodawca jest o tym informowany na piśmie
- W ciągu dwóch tygodni od złożenia wniosku pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania, który ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, wydania opinii w celu ustanowienia rodziny zastępczej w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie ustanowienia rodziny zastępczej, przyznania pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka, dokonywania oceny sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej, przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki oraz skierowania dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej
Podczas wywiadu precyzowane są potrzeby wnioskodawcy oraz określane są właściwe formy pomocy
- W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu
W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany danych
- Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym
Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia
- Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować Ośrodek, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń
- Świadczenia pieniężne mogą być wypłacane w kasie Ośrodka, przekazywane na konto, a w uzasadnionych przypadkach (w szczególności osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności) przesyłane pocztą na adres domowy
- Od każdej decyzji służy prawo odwołania
III. Powody uzasadniające przyznawanie świadczeń
Pomocy społecznej udziela się z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):
- ubóstwa
- sieroctwa
- bezdomności
- bezrobocia
- niepełnosprawności
- długotrwałej lub ciężkiej choroby
- przemocy w rodzinie
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
- braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
- trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
- alkoholizmu lub narkomanii
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
- klęski żywiołowej lub ekologicznej
IV. Kryteria dochodowe mające wpływ na prawo do świadczeń
!!! Nowe kryteria dochodowe w pomocy społecznej od 2022 r.
- W praktyce kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wzrosło o 75 zł i obecnie wynosi 776 zł.
- Kryterium dochodowe dla osoby w rodzinie w 2022 r. wynosi 600 zł. ...
- Kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego wynosi 345 zł (w 2021 r. – 308 zł).
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej)
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe na osobę w rodzinie)
-
rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tzw. kryterium dochodowe rodziny) - przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów uzasadniających przyznanie świadczeń - podanych wyżej
Kryterium dochodowe rodziny ustala się mnożąc kwotę 600 zł przez liczbę osób w rodzinie (np. kryterium na rodzinę 3-osobową wynosi 1800 zł)
V. Pozostałe zasady:
- W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące
- Dochód ustala się w oparciu o kwoty netto, a w jego skład wliczane są m.in.: zarobki, świadczenia ZUS, dodatek mieszkaniowy, świadczenia rodzinne, dochód z gospodarstwa rolnego (liczba hektarów przeliczeniowych), otrzymywane alimenty
- Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej
- Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej, a za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń
- Zgłoszenie się z wnioskiem do pomocy społecznej nie oznacza automatycznie, że zostanie ona przyznana – zgłaszane potrzeby muszą odpowiadać celom i mieścić się w możliwościach pomocy społecznej
- Warunkiem otrzymania pomocy jest wykorzystanie przez osoby/rodziny ubiegające się o pomoc własnych uprawnień, zasobów i możliwości mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych
- Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej
VI. Formy Świadczeń
Świadczenia pieniężne: Zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy.
Świadczenia niepieniężne: Praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenie społeczne, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania.